In elke familie gaan er wel verhalen of uitspraken rond, over de geschiedenis van de voorouders. Het is leuk om eens speciaal in de archieven te duiken om te kijken wat er van waar is. Vaak zit er wel een kern van waarheid in, hoewel soms anders dan je verwacht had. Maar soms kun je er ook niets van terug vinden. Teleurstellend? Jawel, maar er is altijd wel weer wat moois uit de zoektocht te halen.

Het verhaal: een kapitein trouwt met een Filipijnse vrouw

Mijn opa Hendrik Adolf (Dolf) Overgaauw (1911-1997), de vader van mijn moeder, had een licht getinte huid en een uiterlijk dat in de verte wel iets Oost-Aziatisch had. Op deze jeugdfoto kun je het wel een beetje zien. En dat terwijl zijn ouders en hun ouders geen enkele link naar het buitenland hadden.

Tegen zijn jongste dochter, mijn tante Carla, heeft hij ooit verteld hoe dat kwam. Een voorouder zou gevaren hebben, en die zou getrouwd zijn met een Filipijnse vrouw. De man zou mogelijk zelfs een kapitein zijn geweest. En het huwelijk zou in 1812 in Amsterdam hebben plaatsgevonden.

Nou, in genealogisch onderzoek is het niet zo moeilijk om terug te gaan tot het begin van de 19e eeuw. Tegenwoordig kom je daarin als je geluk hebt zelfs online een heel eind. En zeker voor Amsterdam zou dat moeten lukken. Dus vol goede moed ben ik op zoek gegaan.

Door middel van online bronnen zoals wiewaswie.nl kom je vrij snel terug in de generaties. Je moet wel systematisch te werk gaan. En vooral niet vergeten ook alle vrouwelijke lijnen terug te zoeken. Eén van de grootste uitdagingen voor mij is om niet afgeleid te raken door nieuwsgierigheid ‘onderweg’. Of niet al te veel in ieder geval. Zo kun je in een paar uur zoeken ver komen. Een aantal takken van de familie komen zeker uit Amsterdam. En ik vond ook een buitenlander: een Henrich Adolph Cramer (of vernederlandst Hendrik Kramer) – broodbakker geboren in Halle, Pruisen, die in 1814 met een Nederlandse vrouw trouwt in Amsterdam. Daar komen mijn opa’s voornamen natuurlijk vandaan. Maar geen hint van een Filipijnse vrouw, of een kapitein, rond 1812, helaas.

Verder terug in de familie?

Tja, mogelijk is het dus een mooi verhaaltje-voor-het-slapengaan van mijn opa aan zijn dochter. Of zou er toch een kern van waarheid in zitten, maar dan langer geleden? Wat nou als het eerder rond 1712 was in plaats van 1812? Dat maakt het ook aannemelijker dat er nog maar zo weinig over bekend zou zijn gebleven in de familie. Maar dat maakt het een stuk moeilijker om te bewijzen. Niet alleen heb je in 100 jaar tijd terug nog weer veel meer voorouders om door te pluizen. Je komt ook in de tijd van voor de burgerlijke stand, waar je het vooral moet hebben van doop-, trouw- en begraafregisters. Vaak nog niet gedigitaliseerd, dus dat betekent fysiek archiefbezoek, mogelijk naar meerdere archieven. En ook moet je geluk hebben, en veel tijd. Ik heb het zelf voor nu maar even opgegeven. Het blijft op dit moment nog een mooi familieverhaal.

Maar – wie weet kan ik gebruik maken van de kracht van het internet. Ik zal hier de lijst geven van de huwelijken rond 1812 in de voorouders van Dolf Overgaauw. Wie weet heeft iemand allang meer genealogisch onderzoek gedaan, en veel verder terug, van één of meerdere van deze echtparen. Heb je daarbij een Filipijnse vrouw gevonden? Ik zou het dolgraag horen!

Frans Leendertsz Overgaauw en Elisabeth Plooij: huwelijk 2-5-1807 in Capelle a/d IJssel

Abraham Ouweleen en Anna van den Berg: huwelijk 24-5-1807 in Overschie

Nicolaas Romijn en Trijntje van der Velde: huwelijk rond 1820 in Kralingen

Mattheus van der Heijden en Catharina Nuij: huwelijk 20-7-1810, Amsterdam

Henrich Adolph Cramer (broodbakker uit Pruisen) en Barendina Jacoba van der Poorten: huwelijk 20-2-1814, Amsterdam

Jan Verbeek en Catharina Davina van Zetten: huwelijk 31-1-1816 in Hurwenen

Emma Verbeek (wsch ongehuwd, zelf geboren in 1788), was moeder van Anthonia Verbeek 4-4-1825, in Geldermalsen.

Zijspoor naar familie in de marine

Tijdens deze speurtocht ben ik toch nog iets over schepen tegen gekomen in de familie. En nog wel bij de zoon van de broodbakker, die naar zijn vader genoemd is: hij heette ook Henrich Adolph Cramer. Hij is de broer van Jacoba Sara Kramer, Dolf’s overgrootmoeder. Toen hij zich in 1836, rond zijn 19e jaar, moest melden voor de dienstplicht, kwam zijn moeder in zijn plaats om hem af te melden. Want hij zelf was op dat moment al in dienst van de marine.

In de twee registers waarin officieel werd vastgelegd dat hij werd vrijgesteld van de dienstplicht worden twee schepen genoemd waarop hij diende: het korvet Boreas en de Euridice. Gelukkig maar, want helaas kan ik Henrich Adolph Cramer niet vinden in de archieven van de marine.

Het fregat Euridice

Over het schip Euridice is zelfs een hele internetpagina te vinden. Het fregat van 32 stuks kanon is in 1802 te water gelaten. De Euridice heeft oa in 1830 een rol gespeeld bij het bombardement van Antwerpen, tijdens de oorlog bij de oprichting van België. Vanaf 1835 werd zij gebruikt als wachtschip in de haven van Vlissingen, eigenlijk een drijvende kazerne. Daar is Henrich Adolph Cramer gestationeerd geweest, in Vlissingen.

Het korvet Boreas

Het schip Boreas was een klein fregat van 28 stukken, gebouwd in 1828. Volgens een bericht in de Nederlandsche Staatscourant van 9 september 1836 lag het korvet Boreas op 21 mei 1836 in de haven van Batavia. Ook de Javasche courant van april 1837 vermeldt de Boreas: 8 april 1837 aangekomen in Batavia, onder kapitein-luitenant ter zee D.W. Paling, afkomstig van Makassar, en twee dagen later vertrekkende naar het eiland Onrust, waar een Nederlandse marine-basis was gevestigd.

Het lijkt er dus echt op dat Henrich Adolph Cramer, de zoon van de Duitse broodbakker, geboren te Amsterdam, in die jaren als matroos in de marine in Indonesië is geweest. Zou hij misschien geïnspireerd zijn door een familieverhaal van zijn moeder over een voorouder die kapitein was en met een Filipijnse vrouw trouwde? Maar daar gaat mijn fantasie weer met me op de loop. Ik stel me in ieder geval zo voor dat hij de rest van zijn leven mooie verhalen kon vertellen over zijn zeereizen. Hij trouwde in 1844 in Amsterdam, op 27-jarige leeftijd, kreeg 10 kinderen en werkte in de loop van zijn leven onder andere als vlotter, koopman en werkman, in Amsterdam.

Wat een vlotter doet? Ik heb eerlijk gezegd geen idee. Zie je, zo komt er nooit een eind aan de mogelijkheden om door te zoeken in je familie! Als iemand het weet, hoor ik het graag. Anders is dat een zoektocht voor een volgende keer.

Verder lezen

• Euridice – levensloop van een schip
• Blog Zeeuws Archief: Wachtschepen van de marine in Vlissingen 1800-1850

Bronnen

• Militieregister 1836 – Archief Amsterdam, Militeregisters 1828-1927, archiefnummer 5182, inventarisnummer 4049
• Lotingsregister 1836 – Archief Amsterdam, Lotingsregister 1836, 4235, pagina 34.
• Prenten van de Euridice: de internetpagina Euridice – levensloop van een schip
• Halfmodel van korvet Boreas: Rijksmuseum NG-MC-344
• Prent van de haven van Batavia: download van wikipedia.
• Moderne foto zeilen: Craig Cameron on Unsplash